จากคดีดัง-ให้เพราะรัก ทวงคืนได้ไหม? เปิดกฎหมาย “ให้โดยเสน่หา” เลิกกันแล้วต้องรู้
“ตอนรักกันอะไรก็ให้ได้” ประโยคคลาสสิกที่เกิดขึ้นในหลายความสัมพันธ์ ไม่ว่าจะเป็นเงินทอง, รถยนต์, บ้าน หรือทรัพย์สินมีค่าอื่นๆ ที่มอบให้กันเพื่อแสดงความรัก แต่เมื่อความรักเดินทางมาถึงทางตัน คำถามที่ตามมาคือ “ของที่ให้ไปทั้งหมด ทวงคืนได้ไหม?”
ในทางกฎหมาย เรื่องนี้มีคำตอบที่ชัดเจนอยู่ในตัวบทกฎหมายที่เรียกว่า “การให้โดยเสน่หา” ซึ่งคนมีคู่หรือคนที่กำลังจะเลิกราทุกคนควรทำความเข้าใจ
หลักกฎหมายสำคัญ: “ให้แล้วให้เลย ทวงคืนไม่ได้”
ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ (ป.พ.พ.) ว่าด้วยเรื่อง “ให้” การให้โดยเสน่หา คือการโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินของตนให้แก่บุคคลอื่น โดยไม่มีค่าตอบแทน เมื่อผู้ให้ได้ส่งมอบทรัพย์สินนั้นให้แก่ผู้รับแล้ว การให้ถือว่าสมบูรณ์ กรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินจะตกเป็นของผู้รับทันที
ดังนั้น หลักการสำคัญที่สุดคือ เมื่อให้โดยสมัครใจในขณะที่รักกันดี ทรัพย์สินนั้นจะตกเป็นของผู้รับโดยสมบูรณ์ ผู้ให้ไม่มีสิทธิ์ทวงคืนได้ แม้ภายหลังจะเลิกรากัน หรือฝ่ายผู้รับไปมีคนใหม่ก็ตาม เพราะการเลิกราหรือการนอกใจ ไม่ใช่เหตุผลทางกฎหมายที่จะใช้เรียกทรัพย์สินคืนได้
ข้อยกเว้น! กรณีที่กฎหมายอนุญาตให้ “ทวงคืน” ได้
แม้หลักการคือให้แล้วทวงคืนไม่ได้ แต่กฎหมายก็เปิดช่องให้ผู้ให้สามารถฟ้องร้องเรียกทรัพย์สินคืนได้ในกรณีพิเศษ ซึ่งเรียกว่า “เหตุเนรคุณ” ตามมาตรา 531 ซึ่งหมายถึงผู้รับกระทำการในลักษณะที่ร้ายแรงต่อผู้ให้ ดังนี้
- ประทุษร้ายต่อตัวผู้ให้: ผู้รับได้กระทำการประทุษร้ายต่อร่างกายหรือจิตใจของผู้ให้ หรือพ่อแม่, ภรรยา/สามี หรือผู้สืบสันดานของผู้ให้ อย่างร้ายแรง และเป็นความผิดอาญา
- ทำให้ผู้ให้เสียชื่อเสียง: ผู้รับได้ทำให้ผู้ให้ หรือบุคคลในครอบครัวของผู้ให้เสียชื่อเสียงอย่างร้ายแรง หรือหมิ่นประมาทผู้ให้อย่างร้ายแรง
- ไม่ตอบแทนเลี้ยงดู: ในกรณีที่ผู้ให้ยากไร้ลง และผู้รับซึ่งสามารถช่วยเหลือได้ กลับปฏิเสธที่จะให้การเลี้ยงดูตามสมควรแก่ผู้ให้
จะเห็นได้ว่า “เหตุเนรคุณ” เป็นเรื่องที่ร้ายแรงมาก การเลิกรา, การมีกิ๊ก หรือการนอกใจทั่วไป ไม่ถือเป็นเหตุเนรคุณ ที่จะใช้ฟ้องเรียกคืนของขวัญได้
ข้อควรรู้: “ของขวัญ” ต่างจาก “ของหมั้น” และ “สินสอด”
สิ่งสำคัญที่ต้องแยกให้ออกคือทรัพย์สินที่ให้กันในโอกาสต่างๆ:
- ของขวัญ (ให้โดยเสน่หา): คือสิ่งที่ให้กันระหว่างที่คบหาดูใจกัน แสดงความรักในโอกาสต่างๆ เช่น วันเกิด, วันวาเลนไทน์ กลุ่มนี้ทวงคืนไม่ได้
- ของหมั้น: คือทรัพย์สินที่ฝ่ายชายมอบให้ฝ่ายหญิง เพื่อเป็นหลักฐานว่าจะสมรสด้วยในอนาคต หากต่อมาฝ่ายหญิงเป็นฝ่ายผิดสัญญาหมั้น (เช่น นอกใจ, ไม่ยอมแต่งงาน) ฝ่ายชายสามารถเรียกคืนของหมั้นได้
- สินสอด: คือทรัพย์สินที่ฝ่ายชายมอบให้แก่บิดามารดา หรือผู้ปกครองของฝ่ายหญิง เพื่อตอบแทนการที่ได้เลี้ยงดูฝ่ายหญิงมา ถือว่าให้แล้วให้เลย ไม่สามารถเรียกคืนได้
ข้อแนะนำ: ก่อนจะเปย์หนัก คิดให้รอบคอบ
ความรักเป็นเรื่องของอารมณ์ แต่การให้ทรัพย์สินที่มีมูลค่าสูงเป็นเรื่องของกฎหมาย ก่อนจะให้ของขวัญชิ้นใหญ่แก่คนรัก ควรไตร่ตรองให้ดีว่าเราพร้อมที่จะ “ให้” จริงๆ โดยไม่หวังผลตอบแทนหรือไม่ เพราะเมื่อกรรมสิทธิ์ถูกโอนไปแล้ว การนำกลับคืนมาแทบจะเป็นไปไม่ได้เลย เว้นแต่จะเข้าข้อยกเว้นที่ร้ายแรงจริงๆ
